Gevolgen politieke onrust

Blog van Anouk Ooms, Managing Director Afrika:

Politieke onrust, voor velen een onbekend fenomeen. In Nederland kabbelt het normale, rustige leventje onverminderd voort ook al hebben we ruim een half jaar een demissionaire regering gehad. Zo gaat dat niet in Afrika. Op dit moment is er onrust in het politieke klimaat in alle landen waar we actief zijn als Knowledge for Children. In Kameroen wordt gestreden voor onafhankelijkheid van de Engelstalige regio’s. Kenia ziet zich geconfronteerd met nieuwe verkiezingen nadat de vorige nietig zijn verklaard. In Uganda gaan ze in het parlement letterlijk met elkaar op de vuist rondom het debat om de leeftijdsgrens voor het presidentschap te verhogen. In het Nederlandse nieuws krijg je hier nagenoeg niets van mee. Ik heb ook zeker niet de illusie dat dat gaat veranderen. Dat is ook niet de bedoeling van deze blog. Het is wel mijn bedoeling  te delen hoe complex onrustige tijden in Afrika zijn. En hoe ik daar met onze organisatie het hoofd aan probeer te bieden.

Tijden van verkiezingen  

Als nuchtere (en misschien ook wel wat naïeve) Nederlander, had ik nooit verwacht dat ik in mijn huidige rol vooral moet kijken naar wat er in de politiek gebeurt. Inmiddels weet ik dat een verkiezing behoorlijk wat roet in het eten kan gooien als het gaat om een planning. Voor ons ondenkbaar.

Wij stemmen voor of na het werk, gewoon wanneer het ons uitkomt. Als ‘s avonds de uitslag op tv steeds verder bekend wordt gemaakt, kijken we mee. We lezen de uitslag de volgende dag in de krant nog even na. Vervolgens zien we wel hoe het kabinet wordt gevormd.

In Afrika worden verhitte verkiezingscampagnes gevoerd waar af en toe de vlam in de pan slaat. Vaak zie je voorafgaand aan een verkiezing ook het reisadvies veranderen op de site van buitenlandse zaken: zorgen dat je uit de buurt blijft bij dit soort bijeenkomsten. De verkiezingen worden vervolgens gepland en dan ligt het openbare leven stil. Alles staat in het teken van verkiezingen, ook op de dagen die volgen tijdens het wachten op de uitslag.

Impact op onderwijs 

Nu zal je vast denken: ach, het duurt wat langer dan bij ons… Wat maakt dat nu uit voor de planning? Nou, bijvoorbeeld dat een lesrooster er totaal niet toe doet in de planning van een verkiezing. Vorig jaar in Uganda begon het schooljaar als gevolg van de verkiezingen rustig 4 weken later dan gepland. En die weken worden niet ingehaald. Als je nou net dat jaar examen moest doen, dan moest je er maar zelf een tandje bijzetten.

In Kenia gebeurt nu hetzelfde. De eerste verkiezing zorgde ervoor dat de kinderen een week eerder en dus ook langer vakantie hadden. Dat is nog te overzien. Maar nu deze verkiezingen opnieuw moeten plaatsvinden, zal dat tijdens de laatste weken van het schooljaar gebeuren. Het liefst tijdens de examenperiode, als het aan de oppositieleider ligt, omdat hij het zo laat mogelijk wil laten plaatsvinden. Het is immers belangrijk dat de verkiezing goed verloopt. Dan wachten de kinderen maar. In Kameroen gaan kinderen inmiddels al een jaar niet naar school als gevolg van de politieke onrust.

Onderwijs is over het algemeen niet een van de belangrijkste items op de politieke agenda. Tegelijkertijd zijn kinderen een perfect middel om druk mee uit te oefenen op elkaar. Ondenkbaar vanuit mijn Nederlandse perspectief. Onderwijs is de basis van de toekomst en daarom alle aandacht waard. En je vecht geen volwassen strijd uit over de rug van kinderen. Maar goed, tegelijkertijd biedt deze problematiek ons tevens een deel van ons bestaansrecht als organisatie. Scholen, hun gemeenschap en de kinderen laten inzien dat goed onderwijs de stap is naar ontwikkeling en daarmee een betere toekomst. Niet voor niets is ons motto: read today, lead tomorrow! Als je kennis tot je kunt nemen en daarvan kunt leren, kan je leiding nemen over je leven. Verandering komt langzaam, daar werk ik hard aan en geloof ik ook daadwerkelijk in.

Impact op de organisatie 

Het is soms echt moeilijk in te schatten wat er gaat gebeuren. Zo verraste het ook mij, dat er twee weken geleden een grote vechtpartij uitbrak binnen het parlement in Uganda en dat die beelden de hele wereld overging. Ik had zeker wel een verhitte strijd verwacht, maar niet dat het zo uit de hand zou lopen. In onze ogen ondenkbaar dat dit kan gebeuren. Wij zijn al van slag als minister president Rutte tegen oppositieleider Wilders zegt: “Doe eens normaal man”. Dus verwachten wij dat er nu van alles aan de hand is in Uganda. Ik kan jullie vertellen dat in dit opzicht het leven in Uganda juist wel rustig verder kabbelt.

Dit is precies wat mijn huidige baan zo ingewikkeld maakt. Als spil in het web tussen onze organisaties in Nederland en Afrika, moet ik de verschillende verwachtingen managen. Veel van de ontwikkelingen in Afrika halen het Nederlandse nieuws niet maar hebben wel degelijk impact op ons werk en de organisatie. Wat het Nederlandse nieuws dan wel haalt, schets vervolgens ook niet altijd een objectief beeld. Het nieuws in Afrika bestaat vervolgens weer uit veel schreeuwende koppen waarbij de waarheid vaak weer wat genuanceerder ligt. Het is lastig om door de bomen het bos te blijven zien maar noodzakelijk om constructief te kunnen communiceren en daarmee alle verwachtingen professioneel te managen.

Hollandse nuchterheid

De sleutel is zoveel mogelijk informatie tot je proberen te nemen. Vanuit verschillende invalshoeken. Het begint uiteraard met het onderhouden van goed contact met je collega’s. Maar ik richt me ook op mijn eigen netwerk, de Nederlandse ambassade, de lokale pers en kritische tegenstanders etc. Ondertussen val ik terug op mijn Hollandse nuchterheid in combinatie met mijn talent om kritisch te luisteren. Wat zegt iemand en wat bedoelt diegene er eigenlijk mee te zeggen?! Op basis daarvan bepaal ik de koers naar de volgende stip op de horizon.

Ik vind dat je als leidinggevende altijd een visie moet hebben op de toekomst en daarin flexibel moet kunnen zijn. Zorgen dat je altijd een stap vooruit bent. Ondertussen er aandacht en oog voor houdt hoe die tussenstap door het team wordt gezet. Altijd alvast hebt nagedacht over een plan B. Knopen kunnen doorhakken die moeten worden doorgehakt. Wat niet kan, dat kan niet en zo simpel is het. Maar bovenal: open, eerlijk en vooral duidelijk communiceren met iedereen die betrokken is.

In deze onrustige tijden een extra ingewikkelde rol die mij tegelijkertijd energie geeft. Tegenslagen horen bij het leven. De kick is om te kunnen incasseren terwijl je blik op de horizon gevestigd blijft. Zo gaaf als het vervolgens lukt in zo’n situatie toch het beste uit onszelf als team en organisatie te kunnen halen!